Alle zoogdieren uitgestorven over 250 miljoen jaar

Een interessante modelstudie las ik deze week, van een internationale groep aardwetenschappers. Ze doen voorspellingen over de vorming van een nieuw supercontinent, Pangea Ultima. Op dit moment drijven Noord- en Zuid-Amerika nog langzaam weg van Europa en Afrika, maar dat proces gaat omkeren. Dan drijven de continenten weer naar elkaar toe en vormen één groot supercontinent. Dat is in het verleden ook gebeurd, 250 miljoen jaar geleden. Dat continent wordt Pangea genoemd (heel de aarde). Vanaf 220 miljoen jaar geleden is Pangea uiteengevallen. Zuid-Amerika scheurde los van Afrika, Noord-Amerika dreef weg van Europa, Antarctica kwam vervolgens los van Zuid-Amerika en stak de zuidpool over om aan de andere kant Australië te vormen.

Al deze veranderingen, die heel langzaam gaan en miljoenen jaren in beslag nemen, hebben grote gevolgen gehad voor de evolutie van de zoogdieren. Het verklaart dat er op Australië alleen buideldieren voorkomen en dat de fauna van Zuid-Amerika sterk verschilt van die van Afrika en Europa.

Maar nu moeten de zoogdieren zich opmaken voor een nieuwe verandering: de vorming van Pangea Ultima. Dat zal, volgens de geowetenschappers, gepaard gaan met enorme vulkanische activiteit als de aardschollen tegen elkaar aan beginnen te schuren. Uit die vulkanen komt een grote hoeveelheid koolzuurgas en door het broeikaseffect zal de temperatuur niet meer om te harden zijn. Het hangt er een beetje vanaf waar de vorming van Pangea Ultima plaats zal vinden, maar het ziet er naar uit dat het rond de tropen zal zijn. Dat continent wordt dan volkomen onbewoonbaar voor zoogdieren, met temperaturen tussen de 40 en 60 graden. Het wordt een nieuwe massale uitsterfgolf, de zesde na de vijf die we al gehad hebben in de geologische geschiedenis van de aarde.

Dat de zoogdieren zullen uitsterven bij een drastische temperatuurverhoging is inderdaad erg waarschijnlijk. De reden is dat hitte-aanpassing erg moeilijk te realiseren is. Dat geldt ook voor ons zelf: bij lage temperaturen kunnen we warmte opwekken door onze stofwisseling te verhogen, maar bij hoge temperaturen is de enige remedie zweten. Door extra warmte te produceren is een buitentemperatuur van 10 tot wel 40 graden onder de lichaamstemperatuur geen probleem, vooral bij dieren die goed geïsoleerd zijn met een vacht. Aan hoge temperaturen is veel minder te doen. Omgevingstemperaturen die maar een paar graden boven de lichaamstemperatuur liggen zijn al levensgevaarlijk. Dat geldt ook voor ons. Als Wim Hof zou zeggen dat een warmtebad van 37 graden boven de lichaamstemperatuur (74 graden) gezond is, verklaart iedereen hem voor gek, terwijl een ijsbad van 37 graden onder de lichaamstemperatuur wel als gezond geaccepteerd wordt.

De grote vraag is natuurlijk of er over 250 miljoen jaar nog mensen op aarde zijn. Dat is niet waarschijnlijk. We moeten eerst nog maar eens zien dat we de komende 100 jaar overleven. Het aantal mensen dat nu op aarde leeft, laat staan de paar miljard die er nog bij komen, is totaal onverenigbaar met de lange-termijn overleving van Homo sapiens. Maar ook als we de milieucrisis van de komende 100 jaar overleven, zal Homo sapiens waarschijnlijk ook na een paar miljoen jaar uitsterven. De gemiddelde levensduur van een zoogdiersoort is 1 miljoen jaar en van ongewervelde dieren 11 miljoen jaar. Stel dat wij door een of andere slimmigheid onze aanwezigheid op aarde tot het uiterste weten te rekken dan zal dat toch niet veel meer zijn dan 10 tot 20 miljoen jaar. Dat is te kort om de vorming van Pangea Ultima mee te maken. Het artikel van de aardwetenschappers is geschreven voor de buitenaardse wezens die over 250 miljoen jaar onze planeet bezoeken en nog wat fossiele resten vinden van die rare mensen die zo’n mooie beschaving hadden maar het voor zichzelf verpest hebben.