De kracht van een oude man
Herman Tjeenk Willink ziet er niet tegenop om zelfs op een leeftijd van 79 jaar nog een klus aan te nemen waar een normaal mens, zelfs in de kracht van zijn leven, niet aan zou durven beginnen. Ik heb een grenzeloze bewondering voor zo’n man, niet in het minst omdat het mij inspireert. Als zo iemand op die leeftijd nog in staat is om een politieke janboel op de rails te krijgen, dan moet ik, 10 jaar jonger, nog de hele wereld aankunnen.
Iemand die zijn leven lang hard gewerkt heeft en van zijn pensioen wil genieten in de luie stoel, aan het strand of in een vakantiewoning in Drenthe moet dat vooral doen. Ik gun dat iedereen, maar dat wil niet zeggen dat ik er zelf gelukkig van zou worden. Ik word gelukkig van werken, ik kan er niks aan doen, het zal wel aan mijn jeugd liggen of anders aan mijn erfelijke aanleg. Ik voel me meer thuis bij Tjeenk Willink.
Zo ben ik kortgeleden lid geworden van een vereniging van gepensioneerde milieuwetenschappers. We noemen ons ARES, een afkorting van de Engelse naam van onze vereniging die u wel kunt raden. Het is een club van mensen uit de wereld van het milieuonderzoek die ik tijdens mijn carrière aan de universiteit regelmatig tegenkwam, die allemaal net als ik afscheid genomen hebben van hun werkgever, maar nog niet stil kunnen zitten. We proberen projecten te doen, gevraagd en ongevraagd advies te geven en af en toe een opiniërend artikel te schrijven.
Zit de wereld te wachten op zo’n club van oude mannen? Ja, ik denk het wel en het geval Tjeenk Willink toont zelfs aan dat zulke oude mannen af en toe echt nodig zijn om even afstand te nemen en de zaak opnieuw, nuchter te bekijken. Trouwens, het spijt me dat ik het steeds over mannen heb; er zijn nu eenmaal meer oude mannen dan oude vrouwen in zulke rollen, maar mijn verhaal geldt net zo goed voor vrouwen. Ook ARES wil er gepensioneerde vrouwen bij hebben.
Wat is eigenlijk de kracht van een oudere? Die vraag kwam ook op bij de ARES-leden. Het is duidelijk dat oude mannen het niet moeten hebben van snelheid; dat is juist waarop ze moeten inleveren. Ook op het geheugen van een oude man valt van alles af te dingen, vooral als hij veel aan zijn hoofd heeft. Volgens de populaire boekjes over het seniorenbrein zijn er twee dingen die niet achteruitgaan en die je zelfs kunt zien als de kracht van de oudere: emotionele stabiliteit en wijsheid. De emotionele stabiliteit wordt veroorzaakt doordat een oudere zich minder gelegen laat liggen aan wat er om hem heen gebeurt; hij wordt als het ware eigenwijzer. De wijsheid van de oudere komt voort uit ervaring, uit alle dingen die je al een keer meegemaakt hebt.
Ook in het dierenrijk komt het vaak voor dat oudere individuen een belangrijke rol vervullen in de groep, vaak zelfs de leider zijn. Onderzoek bij chimpansees laat zien dat de situatie erg vergelijkbaar is met de mens. Naarmate chimpansees ouder worden zijn ze minder agressief en eisen ze een minder grote ruimte voor zichzelf op. Het aantal sociale relaties met de rest van de groep neemt af, maar ze hebben wel meer diepgaande relaties met anderen; allemaal precies hetzelfde als bij mensen.
Ook onze vereniging van gepensioneerde milieuwetenschappers heeft een zekere eigenwijsheid over zich, maar tegelijkertijd laten we ons voorstaan op onze wijsheid. Wij zijn in staat om een Salomonsoordeel te vellen over heikele kwesties op milieugebied. In de week dat Tjeenk Willink begon aan zijn onmogelijke opdracht heb ik voorgesteld dat onze vereniging van gepensioneerde milieuwetenschappers zich adverteert als een club met de wijsheid en de inzichten van Salomon.