Dit is het mooiste dat je ooit hebt gezien

Het Nederlandse ontwerpduo Viktor & Rolf stelde mij eens de vraag “Wat is het mooiste dat je ooit hebt gezien?” Mijn antwoord was: “het binnenste van een slak”. Ik schreef daar vervolgens een stukje over dat met 98 andere antwoorden van min of meer bekende Nederlanders is verschenen in het boek “Nederland in ideeën 2016”.

Als u ooit een slak open gesneden hebt en onder de microscoop bekeken begrijpt u waarom ik het binnenste van een slak zo mooi vind. Slakken zitten vol met prachtig gekleurde organen, de een nog feller en uitbundiger dan de andere. Geel, rood, paars en groen, je kunt het zo gek niet bedenken. En het leuke is: die kleurenpracht heeft totaal geen nut. Niemand ziet het, zeker de slak zelf niet en ook de zanglijster niet als die een slak opeet. Alleen biologen kunnen zich erover verwonderen. Het lijkt wel alsof de natuur die mooie kleuren speciaal voor biologen heeft gemaakt.

Maar nu ben ik vorige week tot de conclusie gekomen dat ik mijn antwoord aan Viktor & Rolf moet bijstellen. Ik was voor een congres in de Egyptische badplaats Sharm El-Sheikh, aan de Rode Zee. Tussen de congresactiviteiten door was er voldoende ruimte om het water in te duiken en een boottripje te maken. De Egyptenaren klagen erg over de dramatische terugval van het toerisme na het neerstorten van een Russisch passagiersvliegtuig in 2015 en de aanslag op een soefie-moskee in Noord-Sinaï in november 2017. Maar ik kon veilig reizen met de bus van Caïro naar Sharm El-Sheikh. Het Egyptische leger is een massale uitkamactie begonnen in de Sinaï en doet er alles aan het gebied veilig te maken.

Egypte beschikt niet alleen over indrukwekkende monumentale overblijfselen van de oudste beschavingen ter wereld maar ook over een fenomenale kustlijn aan de Rode Zee die voor biologen een paradijs is. De koralen die je daar aantreft behoren tot de mooiste ter wereld, wat zeg ik, ze zijn misschien wel mooier dan het binnenste van een slak. Ik ben helemaal niet zo’n zwemmer, en aan duiken ben ik nooit begonnen, maar je kunt ook door snorkelen de koralen heel goed bekijken. Naar beneden kijkend tot twintig meter of dieper voel je je als een vogel die in de lucht zweeft; je krijgt zelfs een gevoel van hoogtevrees. Je ziet een duizelingwekkend landschap van kleuren en vormen, waartussen zich talloze vissen bewegen die al even mooi zijn. De kleuren van koralen worden veroorzaakt door in de poliepen levende algen die met behulp van licht koolzuur assimileren en de koraaldiertjes voorzien van voeding. Maar heeft het nut om zo overdreven mooi te zijn? Ik vermoed dat de schoonheid van een koraal van dezelfde orde is als het binnenste van een slak.

De Egyptenaren hebben kennelijk een goed beleid om hun schoonheden te behouden want ik vond de riffen bij Sharm El-Sheikh minder verstoord dan degene die ik eerder in Maleisië en Indonesië heb gezien. Ze zagen er ook anders uit. Dat klopt ook want uit de biogeografie weten we dat de koraalgemeenschappen van de Rode Zee verwant zijn aan die van de Indische Oceaan, de Perzische Golf en de Malediven, en verschillen van die de zeegebieden van Zuid-Oost Azië en de Stille Oceaan. Een derde groep wordt gevormd door de koralen van het Caraïbisch gebied en Zuid-Amerika. De verspreiding van koraalgemeenschappen volgt de grootschalige zeebassins van de aarde.

Ik dobberde een hele tijd rond in de zee. Het congres was even minder belangrijk nadat ik mijn lezing gegeven had. En mocht u nog geen bestemming hebben gevonden voor een vakantie en heeft u zoals ik tot vorige week nog nooit gesnorkeld in de Rode Zee: er is een kans om in Egypte het mooiste te zien dat u ooit heeft gezien.