Groente om nooit meer te vergeten
Noem me een nitwit of een provinciaal, maar ik had echt nog nooit van choggia-bietjes gehoord. Gelukkig moest mijn promovenda Valeria, volbloed Italiaanse, ook opzoeken wat het was, terwijl deze bietjes toch afkomstig zijn uit haar vaderland, namelijk Choggia, een vissersplaats aan de Adriatische kust bij Venetië.
Ik had in een restaurant een vegetarische lunch-schotel besteld die erg mooi was opgemaakt. Met bovenop een gedroogde tomaat, pijnboompitten en een beetje olie er overheen zag het er zelfs sensueel uit. Maar er zaten een paar schijfjes bij van iets dat ik niet thuis kon brengen. Het leek op ui maar het smaakte naar wortel, maar dan anders. Waren het plakjes geroosterde pastinaak of een of ander groente met een soortgelijke rare naam? Gelukkig bood het internet uitkomst. Binnen een halve dag nadat ik een foto van de schotel met vraag op Facebook had gezet kwam vriend Thijs al met de oplossing: choggia-biet. Het illustreert de enorme kracht van het wereldwijde web en hoeveel slimmer je bent als je daar gebruik van maakt.
Bij verdere navraag bij onze groenteboer bleek choggia-biet te behoren tot de “vergeten groentes”. Ik vroeg me af of dat betekende dat ik ze ook vergeten was, maar dat is niet zo. Alle groentes die ik vroeger gegeten heb, thuis bij mijn moeder, kan ik nog zo opnoemen: andijvie, bloemkool, rode kool, winterwortel, enz., allemaal echte Hollandse pot, geen Italiaanse rariteiten. Wat mensen “vergeten groentes” noemen zijn volgens mij geen groentes die vergeten zijn, maar groentes waar nog nooit iemand van gehoord heeft, of waar je wel vagelijk van gehoord hebt, maar waarvan je niet precies weet hoe het er uit ziet of hoe het smaakt, zoals klaroen, brave hendrik, pastinaak, rettich, schorseneren, stoppelknol, topinamboer, om nog maar te zwijgen van vergeten vruchten als kweepeer, mispel en mirabel. Er is zelfs een heuse Stichting Vergeten Groenten die resideert in de Historische Groentehof in Beesel, wat ligt tussen Swalmen, Belfeld, Kessel en Brüggen, dan weet u ongeveer waar u het moet zoeken. Het is opvallend dat ze groentes waar je nog nooit van gehoord hebt kweken in een plaats waar je nog nooit van gehoord hebt.
Volgens haar website heeft de Historische Groentehof niet minder dan 750 soorten bijzondere en zeldzame soorten groente en fruit! Ik kom van het platteland, mijn vader was tuinbouwer, dus je mag verwachten dat het telen van groente me niet onbekend voorkomt, maar er ging een wereld voor me open. Wat zijn er toch veel dingen in Nederland die ik nog moet zien. Ik weet niet of het er deze vakantie nog van komt, maar eens zal ik die tuin in Beesel bezoeken.
De aandacht voor bijzondere en historische groentes in de moderne maatschappij is natuurlijk ingegeven door de afkeer van in massa geproduceerde groente en fruit met een eenheidssmaak. Maar er is ook een biologisch belang. In oude rassen zitten mogelijk nog erfelijke eigenschappen die verloren gegaan zijn in productiegewassen. Uit de evolutiebiologie weten we dat als je planten en dieren sterk selecteert op één gewenste eigenschap, andere kenmerken de neiging hebben verloren te gaan. Je houdt als het ware een eenheidsworst over die het goed doet in één opzicht maar minder in andere.
Daarom is het goed dat overal in het land enthousiaste moestuinders, liefhebbers van rare planten, botanen en pomologen, bezig zijn om oude fruitrassen en zeldzame groentes in stand te houden en waar mogelijk op de markt te brengen. Ze werken met elkaar aan het behoud van de biodiversiteit en een duurzame toekomst.
En beste choggia-biet, ik had nog nooit van je gehoord maar je zag er prachtig uit en smaakte heel bijzonder; je was vergeten hoorde ik, maar nu ben je weer in ere hersteld, tenminste bij mij. Door jou ben ik zelfs bijna vegetarisch geworden.