Milieubeheer, klimaatstaking en Nowa Huta
Ik weet niet op welke plaats Krakau staat in de ranglijst van grote Europese steden als het gaat om de zorg voor het milieu, maar dat de stad er alles aan doet om de gezondheid van haar inwoners te garanderen is duidelijk. Het bleek al op de eerste dag van mijn bezoek aan Polen toen ik in de tram zag dat de luchtkwaliteit automatisch wordt weergegeven op een monitor. Ozon: vijfendertig microgram per kubieke meter, fijn stof: 12 microgram per kubieke meter, las ik. Als de waardes te hoog zijn treedt een systeem in werking waarin mensen gratis met het openbaar vervoer kunnen reizen. De stad Krakau is vooral gefocust of de luchtkwaliteit want die is vaak onder de maat Het punt is dat de stad in een dal ligt en slechte lucht moeilijk wegwaait. De vervuiling komt niet uit de stad zelf, want de hele stad is intussen aangesloten op de stadsverwarming. Maar in de dorpen rond Krakau wordt in de winter erg veel hout gebruikt voor huisverwarming en de vuile lucht waait de stad in en blijft daar hangen.
Een andere manier waaraan je merkt dat de stad het milieu hoog heeft zitten is het automatisch rondsturen van alerts, zoals over zware onweersbuien en een gevaarlijk hoge stand van de Wisla-rivier die door de stad loopt. Interessant is dat ik die berichten in het Engels kreeg en mijn Poolse collega’s in het Pools, hetzelfde bericht. Hoe ze dat voor elkaar krijgen weet ik niet.
Aan de universiteit van Krakau is een zeer actieve actiegroep gericht op het groener maken van de stad. Natuurlijk kun je de monumentale binnenstad moeilijk helemaal vergroenen maar als je in de stad loopt verbaas je je er over hoe groen de uitstraling van de stad is. Dat komt door de Planty, een stadspark dat zich als een groene singel rond de stad slingert.
Nu is Krakau natuurlijk een universiteitsstad en het zou kunnen zijn dat universiteitspersoneel, studenten en docenten, meer begaan zijn met het milieu dan de gemiddelde inwoner van Krakau. In verleden was dat een echt politiek issue. De Poolse regering had het niet erg op het intellectuele elite. Men heeft tijdens de koude oorlog en heel nieuwe wijk gebouwd, net buiten de stad, een socialistische modelstad. De wijk is heel doordacht opgezet, met een speciaal socialistisch stratenpatroon en veel ruimte voor groen. Tegenwoordig is het communistische niet meer zo prominent; de straten zijn nota bene deels genoemd naar de paus. Dat kan allemaal in Polen.
Een ander mooi verschijnsel dat ik meemaakte mijn verblijf was een jongeren-klimaatstaking, Zoals we die hier ook gehad hebben, Er kwamen nog heel wat jongeren op af. Kortom, Krakau heeft een modern milieubesef, helemaal niet ouderwets of achterlopend. Mooi zo!
Nu heb ik een hele serie columns over Polen geschreven, zoveel dat het lijkt of ik een toeristische handelsreiziger geworden ben. Maar is dat niet zo. Mijn verblijf in Polen heeft zoveel indruk op me gemaakt en dat ik niet anders kon dan die ervaringen met u delen. Maar goed nu is het over. Ik ben weer thuis. Volgende week weer gewoon een stukje biologie.