Vaccinatie en autisme: onuitroeibaar kulverhaal
De medische wereld in Nederland is een campagne begonnen om mensen er van te overtuigen dat ze kun kinderen moeten laten vaccineren. De dalende vaccinatiegraad is een probleem aan het worden omdat niet gevaccineerde kinderen niet meer beschermd worden door een overgrote meerderheid van wel gevaccineerde kinderen en dus een reëel risico lopen. VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff wilde zelfs kijken of de vaccinaties niet verplicht kunnen worden, op zijn minst voor kinderen op kinderdagverblijven. Of dat een goed idee is weet ik niet; liever zou je de mensen ervan willen overtuigen dat vaccinatie veilig is en het beste voor het kind.
In de discussies daarover hoorde ik het oude verhaal dat vaccinatie met de BMR-combinatieprik (tegen bof, mazelen en rode hond) de oorzaak kan zijn voor het ontwikkelen van autisme. Ik schrok er van. Dat verhaal is bewezen onwaar, sterker nog, het is afkomstig van een Britse arts die in 2010 is veroordeeld wegens “onverschillige veronachtzaming” van kinderen en de publicatie die er over gaat is door het tijdschrift teruggetrokken.
Het oorspronkelijke artikel uit 1998 stond in het Britse tijdschrift The Lancet, een toptijdschrift waar elke wetenschapper graag in wil staan. De eerste auteur is Andrew Wakefield, destijds arts in het Royal Free Hospital in Londen. Hij had twaalf kinderen onderzocht die naar het ziekenhuis kwamen omdat ze last hadden van darmproblemen zoals diarree en darmkrampen; opvallend was dat hun ontwikkeling stagneerde en ze verschijnselen van autisme vertoonden. In acht gevallen werd er door de ouders of de huisarts bij verteld dat de problemen begonnen waren zes dagen nadat het kind was ingeënt met de BMR-prik.
Wat kun je daar nu uit concluderen? Helemaal niks. Het is een schande dat zo’n kulstudie überhaupt door een toptijdschrift geaccepteerd werd. Op zijn hoogst is het een suggestie die Wakefield had moeten inslikken toen later bleek dat er niks aan de hand was. Als je een verband wilt aantonen kan dat op twee manieren: je zoekt twee groepen, een die wel en een die niet ingeënt wordt en je kijkt of het voorkomen van autisme bij de eerste groep hoger is dan bij de tweede. Of andersom: je maakt twee groepen kinderen, één die wel en één die geen autisme heeft en je kijkt of de eerste groep vaker is gevaccineerd.
Maar het ging nog veel verder. Wakefield belegde bij het verschijnen van zijn artikel een persconferentie waarin hij de zaak nog eens flink aandikte en vertelde dat hij een verband tussen de BMR-prik en autisme gevonden had. De Britse pers sprong er boven op en melkte het verhaal verder uit. In de tussentijd verschenen er andere groot opgezette studies, veel beter dan die van Wakefield, die nooit een verband tussen de BMR-prik en autisme hebben kunnen aantonen. Al die studies werden door de pers genegeerd en het ene waardeloze verhaal bleek onuitroeibaar. Wat Wakefield bovendien verhulde was dat hij voor het onderzoek betaald werd door een advocatenkantoor dat namens een aantal vaccinatie-weigerende ouders bezig was met een proces tegen vaccin-producerende bedrijven.
Wakefield is veroordeeld door de British Medical Council, het tijdschrift heeft de publicatie teruggetrokken, maar de schade die dit verhaal heeft aangericht in onbeschrijfelijk. De vaccinatiegraad in Engeland daalde en het sloeg ook over naar andere landen. Wakefield schreef in 2011 nog een boek waarin hij zijn straatje probeerde schoon te vegen door zichzelf te presenteren als een held die opkomt voor kinderen met autisme en de schuld te geven aan de media, de farmaceutische industrie en ziekenhuiswereld. Maar hij draagt een grote verantwoordelijkheid met zich mee. Er zijn over dit geval intussen boekenkasten vol geschreven, maar het is een verhaal met alleen maar verliezers en de kinderen met autisme zijn er zeker niets mee op geschoten.