Zingen van Sint Maarten tot Bob Dylan

Bij de Sint Maarten-optocht vanavond in mijn woonplaats, was behoefte aan extra zangers. De kinderen lopen met hun lampions of uitgeholde bieten in een lange stoet door de stad. Het is een prachtig gezicht, maar als er niet bij gezongen wordt is het een stille omgang. Het probleem is, de kinderen kennen geen Sint Maartenliedjes meer. “Sint Maarten reed door weer en wind; zijn vurig paard droeg hem gezwind.” Hoeveel kinderen kunnen dat lied zingen? Ook in de beheersing van Sinterklaasliedjes zit de klad, vertelde een gepensioneerde onderwijzeres me. De eerste twee regels van “Zie ginds komt de stoomboot” lukken nog wel, maar daarna valt het stil.

Toen ik hier op mijn werk over vertelde voegde ik er pochend aan toe: “Maar ik kan zo twaalf coupletten van Desolation Row uit mijn hoofd zingen” (voor de jongeren: dat is een nummer uit 1965 van Nobelprijswinnaar Bob Dylan; het duurt 11 minuten en wordt door veel kenners als zijn beste compositie beschouwd). Ik werd natuurlijk gelijk uitgedaagd om te laten horen dat ik het nummer inderdaad uit mijn hoofd kon zingen, maar ik moet toegeven dat ik niet verder kwam dan drie coupletten: het eerste, het tweede couplet over Einstein en het laatste. Maar die waren dan ook zonder hapering. Ten bewijze daarvan geef ik hier de tekst, in Nederlandse vertaling (uit het hoofd, u moet me op mijn woord geloven) van het couplet over Einstein:

Einstein vermomd als Robin Hood,
met zijn herinneringen in een koffer,
kwam hier een uur geleden voorbij,
met zijn vriend, een jaloerse monnik.
En hij keek zo onbevlekt angstig
toen hij een sigaret bietste
en vervolgens aan rioolbuizen ging snuiven
en het alfabet opzeggen.
Je zou het niet denken,
maar hij was lang geleden beroemd
vanwege zijn elektrische vioolspel
in de Verlaten Steeg.

Toen ik thuis kwam zag ik dat Desolation Row maar tien coupletten heeft, en dat het couplet over Einstein het vijfde is, niet het tweede; zo goed is mijn geheugen ook weer niet. Alle tien coupletten zijn even onbegrijpelijk als degene hierboven. U begrijpt gelijk waarom Bob Dylan de Nobelprijs voor de literatuur gewonnen heeft.

Interessant is dat ik de teksten van Bob Dylan beter kan onthouden omdat er ook een melodie bij is. Muziek en tekst versterken elkaar. Mijn VU-collega Erik Scherder legde het uit al eens uit bij de Universiteit van Nederland: bij het zingen gebruik je je hele brein. De aansturing vindt plaats vanuit het motorisch centrum, dat ook de bewegingen van het lichaam regelt; vandaar dat je niet stil kunt zitten bij goede muziek. Verder heb je de prefrontale cortex nodig, het hersengedeelte dat belangrijk is bij concentratie en nadenken, de gehoorcentra natuurlijk, en het geheugen. Ook de plezierkernen van het limbisch systeem worden geactiveerd. Omdat het hele brein actief is, is zingen zo goed voor de ontwikkeling van kinderen.

Toen ik zelf kind was mochten we graag op een regenachtige zondagmiddag de toverlantaarn tevoorschijn halen. Het meest populaire filmpje was een door mijn moeder zelf gemaakte serie plaatjes met tekeningen van kinderliedjes. Bij elk plaatje zongen we een liedje. Die liedjes vergeet je je hele leven niet meer.

Om de Sint Maartenoptocht te redden en op termijn ook het Sinterklaasfeest en Kerstmis, is het de hoogste tijd dat in het basisonderwijs, maar ook in alle huisgezinnen, het zingen van liedjes, van Sint Maarten tot Bob Dylan, weer normaal wordt.