In Yin-Yang
Een paar weken geleden heb ik u middels deze column voorzien van gratis seksadvies. Ik raadde u aan inspiratie te zoeken bij de bodemdieren. Dat kwam, ik was bezig met hoofdstuk 5 van mijn boek over de evolutie van ongewervelde dieren dat gaat over seksueel gedrag. Afgelopen week heb ik dat hoofdstuk afgekregen en om dat te memoreren geef ik u nog één sterk verhaal over dierlijke seks.
Naaktslakken van het geslacht Deroceras houden er bijzondere opvattingen op na over hofmakerij. Er bestaan zo’n 100 soorten van dit geslacht die allemaal op elkaar lijken en alleen uit elkaar gehouden kunnen worden aan de mannelijke geslachtsorganen. De vorm van het lichaam is vrijwel hetzelfde en de kleurpatronen zijn onbetrouwbaar, je moet kijken naar de penis om de naam van de soort met zekerheid vast te stellen. Bij slakken is het nog relatief gemakkelijk, want elk dier is zowel man als vrouw, elk individu heeft een penis.
Het paargedrag van naaktslakken is uitvoerig beschreven door de Duitse bioloog Heike Reise die er werkelijk fantastische video’s van gemaakt heeft. Hij is met name geïnteresseerd in de rol van het voortplantingsgedrag bij de vorming van soorten. In de seks zitten heel veel lessen voor de evolutiebiologie.
Naaktslakken komen elkaar tegen doordat ze een slijmspoor volgen. Als ze een andere slak in de gaten krijgen is het eerste dat ze doen hun penis naar buiten steken. Daarmee zwaaien ze heen en weer en de partner gaat hetzelfde doen. Het is niet hun hele penis, maar alleen het uiteinde dat de vorm heeft van een gespierd zeil (ik vertaal de wetenschappelijke term even voor u). Het zwaaien heeft waarschijnlijk als doel om een chemische stof te verspreiden. Slakken hebben wel ogen (op steeltjes) maar daar zien ze niet veel mee.
Als ze elkaar eenmaal opgemerkt hebben gaan ze in rondjes om elkaar heen draaien en slaan ze elkaar af en toe met de penis. Zo kunnen ze rustig een paar uur bezig zijn. Uiteindelijk maken ze contact. De slakken gaan met de rechterkant tegen elkaar aan liggen en de penissen verstrengelen met elkaar. De rest van hun lijf krult zich linksom, om de ander heen. Deze positie wordt Yin-Yang genoemd.
De penis gaat niet naar binnen bij de partner, beide penissen liggen op de huid. Het sperma wordt uitgestort over de penis van de partner. Als de penis terugtrekt neemt hij het sperma van de partner mee en zo wordt de slak bevrucht. Maar voordat hij zich terugtrekt stulpt hij ook nog een grote klier uit. Het is een handvormig orgaan dat snel over de partner heen geslingerd wordt en een stof uitscheidt die door de huid opgenomen wordt. Het is de bedoeling dat daardoor de kans op een bevruchting vergroot wordt. De slak probeert om door de uitscheiding van een hormoon te verhinderen dat de partner zijn sperma tegenhoudt en verteert.
De feitelijke copulatie duurt heel kort, het varieert van 18 tot 25 seconden, terwijl het baltsgedrag, met peniszwaaien en om elkaar heen draaien, 7 tot 9 uur duurt. Volgens evolutiebiologen wordt dit extreme gedrag veroorzaakt door een conflict tussen de mannelijke en vrouwelijke functies. Net als veel dieren willen slakken het liefst sperma geven en liever niet ontvangen, want het geven kost weinig en het ontvangen kost veel, namelijk de productie van eieren. Bij slakken is dit conflict uit de hand gelopen omdat de twee functies in één dier gerealiseerd zijn.
U denkt dit is bizar, maar alles speelt zich af in de bodem. De bodem zindert van de evolutiebiologie, vandaar mijn boek. Intussen heb ik hoofdstuk 5 afgerond. Opdat u niet denkt dat mijn hele boek gaat over seks voeg ik er aan toe: het volgende hoofdstuk gaat over droogteresistentie.