Dan maar eruit, maar beklaag ze, die Engelsen

De Engelsen zijn er kennelijk niet helemaal gerust op of het goed gaat aflopen met hun Brexit, want ze hadden deze week zelfs Kate Middleton, Hertogin van Cambridge en gemalin van Prins William, naar Nederland gestuurd om met een charmeoffensief de Hollanders gunstig te stemmen. De Britse kandidaat-premier Theresa May heeft in een toespraak in Brussel vorige maand al aangegeven dat ze snel werk wil maken van de Britse uittrede uit de Europese Unie.

Maar het zal haar niet meevallen, want de onderhandelaars van de EU zullen haar uitkleden tot op het bot; gekielhaald en al zal ze terug moeten naar haar mooie eiland dat de komende jaren in prachtige afzondering zal moeten overleven. Het was natuurlijk een van de stomste beslissingen die de Britten konden nemen, om uit de Europese Unie te treden, aangevuurd door roekeloze politici zoals Boris Johnson en Nigel Farage.

Ik heb vooral medelijden met de Britse universiteiten, als die straks niet meer kunnen profiteren van de Europese onderzoeksprogramma’s. In principe houdt het Verenigd Koninkrijk geld over als ze hun bijdrage aan Europa niet meer hoeven te betalen, maar dat geld gaan ze natuurlijk niet besteden aan de noodlijdende Britse universiteiten, maar aan het weren van migranten of een ander populair onderwerp.

Mijn afdeling aan de VU heeft verschillende Europese onderzoeksprojecten uitgevoerd in samenwerking met Engelse universiteiten. Het waren altijd goede projecten. Hollanders en Engelsen liggen elkaar wel, meer dan Nederlanders en Fransen bijvoorbeeld. Met hun gevoel voor humor, maar ook hun slagvaardigheid en inventiviteit zijn het graag geziene partners in samenwerkingsprojecten. En ze spreken Engels! Engelsen werken omgekeerd ook graag samen met Nederlanders. Met name onze traditie van proefschriften oogst altijd veel bewondering. Zonder overdrijving kun je stellen dat de Nederlandse proefschriften tot de beste ter wereld behoren.

Onder invloed van uitwisselingsprogramma’s is de wetenschap is de laatste 20 jaar enorm geïnternationaliseerd. Vroeger was het een uitzondering als er een buitenlander op bezoek kwam. Als ik nu kijk naar mijn afdeling zie ik daar Engelsen, Amerikanen, Italianen, Portugezen, Spanjaarden, Chinezen, Russen, Iraniërs, de hele wereld, rondlopen. Als ik een gesprek heb met een Italiaanse promovenda, denk ik er niet eens bij na dat ze buitenlandse is. Ze is gewoon een van ons, Europeanen. Dat gevoel is typisch iets dat in de academische wereld en in grote delen van het bedrijfsleven heerst, maar helaas niet bekend is bij populistische politici die ook in Nederland op stupide wijze pleiten voor uittrede uit de EU.

Hoe de Brexit gaat uitpakken voor de Engelsen zelf zal de toekomst leren, maar ik maak me sterk dat het voor de Engelse universiteiten zonder meer slecht zal zijn. Er studeren zo’n 125.000 Europese studenten in Engeland en er werken 43.000 stafleden uit andere Europese universiteiten. Er is onder studenten een begrijpelijke aarzeling om in Engeland te gaan studeren omdat de Brexit roet in het eten kan gooien. De vele stafleden uit andere Europese landen zullen mogelijk te maken krijgen met strengere normen voor immigratie en werkvergunningen.

De grote universiteiten zoals Oxford en Cambridge zullen het wel overleven, maar de kleinere instellingen krijgen het zwaar. Als je soms ziet hoe hun studenten onderwijs krijgen, in uitgewoonde collegezalen van 50 jaar oud, dan besef je hoeveel beter het continentale onderwijs – gemiddeld – is. Het is maar goed dat Engelsen er plezier in scheppen om te midden van oude rommel toch een topprestatie te leveren. Zo is het niet onmogelijk dat de uittrede juist negatieve gevolgen heeft voor de gewone man, die net in staat is om zijn zoon of dochter naar de universiteit te sturen, en niet voor de elite die geld genoeg heeft.

Ik ga ze missen, die Engelsen, maar misschien nog meer zullen zij ons gaan missen.