Je partner bedriegen met een liefdespijl

Eros, de god van de zinnelijke liefde, de zoon van Aphrodite in de Griekse mythologie, schoot pijlen af om mensen op te wekken tot liefde. Sommige slakken doen dat ook: voordat ze overgaan tot een copulatie steken ze elkaar met een vlijmscherpe pijl van kalk, die in een speciale houder zit. De pijl wordt dwars door de huid van de partner gestoken, soms zelfs meerdere keren. Andere slakken hebben meerdere zulke pijlen die achter elkaar gebruikt worden.

Biologisch gesproken is het een onderdeel van het mannelijk gedrag, maar omdat de slakken die een liefdespijl gebruiken man en vrouw tegelijkertijd zijn gaat het over en weer. Het is een situatie die wij ons moeilijk voor kunnen stellen. Als slak begin je met het steken van je liefdespijl, maar je ontvangt tegelijk ook de pijl van de ander, dan dring je met je penis bij je partner naar binnen en copuleert als man, maar tegelijkertijd ontvang je ook als vrouw de penis van de ander. Tel daar bij op dat zo’n wederkerige copulatie rustig een paar uur kan duren en je begrijpt hoe bizar de seks in het dierenrijk kan zijn.

Maar waartoe dient die liefdespijl? Je ziet de slakken in elkaar krimpen als ze er een toegediend krijgen dus het is niet voor te stellen dat het lekker gaat. En het is ook niet nodig om de seksuele lust op te wekken, want er zijn vele slakken zonder liefdespijl. Een liefdespijl komt vooral voor bij slakken die paren met de koppen naar elkaar en die een relatief platte schelp hebben.

Een paar dagen geleden verdedigde mijn promovenda Monica haar proefschrift dat helemaal gaat over de liefdespijlen van landslakken. Ze heeft een belangrijke ontdekking gedaan: de pijl bevat een substantie die in de partner samentrekkingen veroorzaakt van de vrouwelijke geslachtsgangen. De buis die leidt naar het orgaan waarin het ontvangen sperma verzameld en afgebroken wordt trekt samen, waardoor het sperma meer kans krijgt om verder in de vrouwelijke geslachtsgang de eitjes te bevruchten. Het is een uiterst effectieve strategie, want de substantie op de pijl komt direct in het bloed van de partner terecht. Daardoor is die relatief weerloos tegen het effect. Bij andere dieren, zoals insecten, worden zulke substanties meegegeven met het sperma, maar dat is minder effectief.

Omdat slakken kunnen paren met elk ander individu (als hermafrodiet hoef je niet te zoeken naar iemand van het andere geslacht), is hun voortplanting erg promiscue, dat wil zeggen dat ze tijdens het voortplantingsseizoen veel verschillende sekspartners hebben. Daardoor ontstaat er een sterke concurrentie om het vaderschap. Elk mechanisme dat de kans verhoogt dat jouw sperma de eieren bevrucht en niet het sperma van de vele andere individuen waarmee je partner het gedaan heeft, zal een groot voordeel hebben. Dit is de reden waarom het gebruik van de liefdespijl geëvolueerd is, denkt men. En Monica heeft aangetoond dat het inderdaad zo werkt.

Veel mensen hebben een hekel aan slakken in de tuin. Vooral de segrijnslak, een dier met een stevig donkerbruin huis, moet het ontgelden. Segrijnslakken verdragen zich slecht met mooie tuinplanten zoals hosta’s, die ze volkomen kunnen ruïneren. Maar diezelfde segrijnslak is nu juist de soort die mijn promovenda onderzocht heeft en die zo’n interessant liefdesspel heeft.

Ik hoop dat u gewapend met deze biologische kennis over de bizarre voortplanting van de landslakken met wat meer geduld kijkt naar de slakken in uw tuin. En kijk ook gelijk of er niet eentje bij zit die rondkruipt met een naald van kalk, ongeveer een centimeter lang, die in haar kop is blijven zitten. Dan weet u dat ze recent de liefde heeft bedreven en nu bezig is met de eieren klaar te maken die bevrucht zijn door de partner die de meest venijnige pijl afgeschoten heeft.